MӘNTİQİ TӘFӘKKÜRÜN YOXLANMASI ÜZRӘ
PROQRAM VӘ TEST NÜMUNӘLӘRİ
ÖZLÜ MӘNTİQİ TӘFӘKKÜR
1. Cümlәnin mәntiqi tamamlanması
2. Digәrlәrindәn fәrqlәnәn sözün tapılması
3. Analogiyaya görә sözün seçilmәsi
4. Mәtnin tәnqidi tәhlili
FӘZA TӘFӘKKÜRÜ
5. Şәklin mәntiqi tamamlanması
6. Fiqurlar sırasının davam etdirilmәsi
7. Digәrlәrindәn fәrqlәnәn fiqurun tapılması
8. Analogiyaya görә şәklin seçilmәsi
MӘNTİQİ RİYAZİ TӘFӘKKÜR
9. Riyazi qanunauyğunluğun müәyyәn edilmәsi
10. Mәntiqi mәsәlәnin hәlli
11. İşarәlәr arasında qanunauyğunluğun müәyyәn edilmәsi
TEST TAPŞIRIQLARI NÜMUNӘLӘRİ
Mәntiqi tәfәkkürü yoxlayan testlәr 3 bölmәdәn ibarәtdir: sözlü
mәntiqi tәfәkkür, fәza tәfәkkürü, mәntiqi riyazi tәfәkkür. Aşağıda
sizә bu bölmәlәr üzrә test tapşırıqlarının nümunәlәri verilir. Burada
mәqsәdimiz testlәrin yerinә yetirilmәsinin effektivliyini artırmaq
üçün Sizi tapşırıqların növlәri ilә tanış etmәkdir.
SÖZLÜ MӘNTİQİ TӘFӘKKÜR
Sözlü mәntiqi tәfәkkürә aid olan testlәrlә söz ehtiyatının zәnginliyi,
sözlә ifadә olunmuş mәlumatı analiz, sintez, müqayisә etmә,
ümumilәşdirmә, fikrәn ayırma qabiliyyәti, müxtәlif sözlәrin
istifadәsindә incәliklәri hissetmә qiymәtlәndirilir. Sözlü mәntiqi
tәfәkkürü yoxlamaq üçün testlәr 4 altbölmәdәn ibarәtdir:
1.Cümlәnin mәntiqi tamamlanması
Nümunә:
“İşlәmәyәn dişlәmәz” vә “...” atalar sözlәri eyni mәna daşıyırlar.
A) Zәlzәlәni görәn yanğına razı olar
B) Dәmiri isti-isti döyәrlәr
C) Zәhmәt olan yerdә qeybәt olmaz
D) Zәhmәtsiz bal yemәzlәr
E) Zәrәrdәn qorxan xeyir görmәz
İzahat:
Düzgün cavab – D, çünki “İşlәmәyәn dişlәmәz” atalar sözü ilә eyni
mәna daşıyan yeganә cavab variantı “Zәhmәtsiz bal yemәzlәr”
variantıdır.
2. Digәrlәrindәn fәrqlәnәn sözün tapılması
Nümunә:
Sizә verilәn beş sözdәn dördü arasında mәntiqi әlaqә var. Bu
mәntiqi әlaqәyә uyğun olmayan, artıq sözü tapın.
A) üçbucaq B) dördbucaqlı
C) beşbucaqlı D) konus
E) düzbucaqlı
İzahat:
Düzgün cavab – D, çünki bu yeganә fәza fiqurudur, digәrlәri
müstәvi fiqurlardır.
3.Analogiyaya görә sözün seçilmәsi
Nümunә 1:
Sizә iki söz verilib. Bu sözlәr arasında mәntiqi әlaqәyә әsaslanaraq,
analogiyaya görә düzgün cavabı seçin (sözlәr arasında ardıcıllıq
vacibdir).
Lәçәk: çiçәk
A) ülgüc: ot
B) burun: baş
C) göz: növ
D) tala: әkmәk
E) әl: barmaq
İzahat:
Düzgün cavab – B. Tapşırıqda iki söz verilib: “lәçәk: çiçәk”. Bu
sözlәr arasında münasibәt “tamın hissәsi - tam”- dır. Yәni “lәçәk”
(tamın hissәsi) “çiçәyin” (tamın) bir hissәsidir. Belәliklә, bu
mәntiqi
әlaqәyә analoji olan cavab variantını tapmalıyıq. E cavab
variantında, “әl: barmaq” sözlәri arasında münasibәt “tam - tamın
hissәsi”- dir, yәni eyni mәntiqi әlaqәdir, lakin sözlәr arasında
ardıcıllığı nәzәrә alsaq bu düzgün cavab deyil.
Sözlәr arasında ardıcıllığın vacib olmasını nәzәrә alsaq, B cavab
variantı “burun: baş” bu әlagәyә analoji olan yeganә cavab
variantıdır.
Nümunә 2:
Sizә üç söz verilib. Birinci iki söz arasında mәntiqi әlaqәyә
әsaslanaraq, analogiyaya görә üçüncü sözә uyğun olanı seçin.
Metrә: mәsafә, dәqiqә: ?
A) apparat B) yarış C) vaxt D) hәcm E) dәrs
İzahat:
Düzgün cavab – C. Tapşırıqda üç söz verilib: “Metrә: mәsafә” vә
“dәqiqә”. Birinci iki söz arasında münasibәt “Metrә ilә mәsafә
ölçülür”, analoji olaraq “dәqiqәdәn vaxt ölçülür”.
4. Mәtnin tәnqidi tәhlili
Nümunә:
Verilәn mәtni analiz edәrәk, suala cavab verin.
Kamal, Sәlim, Ramin, Bәhram vә Kәnanın öz stolları var. Kamal vә
Kәnanın stollarının üstündә kompüter var, digәrlәrindә isә ancaq
kitablar var. Ramin vә Kamalda hәm tәlimat, hәm dә yaddaş
kitabçaları var. Qalanlarında isә ancaq yaddaş kitabçası var. Kamal
vә Bәhramın stolları taxtadan, qalanları isә taxtadan deyil. Kimin
kompüteri taxta stolun üstündәdir?
A) Kәnan vә Kamalın
B) Bәhram vә Kamalın
C) yalnız Sәlimin
D) Sәlim vә Kәnanın
E) yalnız Kamalın
İzahat:
Düzgün cavab – E. “Kamal vә Kәnanın stollarının üstündә
kompüter var... Kamal vә Bәhrәmin stolları taxtadan ... ”. Belәliklә
yalnız Kamalın kompüteri taxta stolun üstündәdir.
Комментариев нет:
Отправить комментарий